Համացանցի ողջ պարունակությունը ԴՆԹ կոդի ձևաչափով գրի առնելու համար անհրաժեշտ կլինի նյութի ընդամենը մի քանի կիլոգրամ՝ ելնելով նրանից, որ ԴՆԹ-ի 1 գրամը կարող է տեղավորել տեղեկատվության 215 պետաբայթ: Սակայն Ուրբան-Շամփեյնում Իլինոյսի համալսարանից գիտնականներին դա քիչ էր, ուստի նրանք մեծացրել են ԴՆԹ-ի ծավալը՝ դրանում գենետիկ «այբուբենի» նոր տարրեր ավելացնելով: Չորս բազային «տառերին» նրանք ավելացրել են ևս յոթն ու կարողացել կրկնապատկել ԴՆԹ-ի հիշողությունը։

ԴՆԹ-ն ձևավորվել է էվոլյուցիայի ընթացքում միայն կենդանի էակի կառուցվածքի մասին տեղեկություններ փոխանցելու համար և որպես տվյալների ունիվերսալ կրիչ այն այնքան էլ չի համապատասխանում:

Գիտնականները ստեղծել են հատուկ քիմիական մոդիֆիկացված նուկլեոիդներ, որոնք կարելի է տեղադրել կոդի մեջ առանց բազային ԴՆԹ-ի կառուցվածքը վնասելու, և, որ ավելի կարևոր է, առանց դրա ծավալը մեծացնելու: Այսինքն՝ նույն ֆիզիկական տարածության մեջ այժմ կարելի է պահպանել «տառերի» շատ ավելի մեծ համադրություններ, ինչը համամասնորեն մեծացնում է նաև «բառերի» քանակությունը:

Համակարգի թերությունը կայանում է նրանում, որ այն դադարում է լինել զուտ կենսաբանական կառուցվածք, ուստի տվյալ դեպքում ԴՆԹ-ն կարդալու ստանդարտ մեխանիզմերը չեն աշխատում: Գիտնականները ստիպված էին սինթեզել հատուկ սպիտակուցը նանոծակոտիների հետ, որի միջոցով պետք է ձգել ԴՆԹ-ի թելերը: Այն ճշգրիտ կերպով ճանաչում է և՛ կենսաբանական, և՛ սինթետիկ տառերը, իսկ դեկոդերը մեքենայական ուսուցման մեթոդի օգնությամբ դասավորում է դրանք բառերի մեջ՝ ճանաչելով գրի առնված տեղեկատվությունը:

Կենսակիբերնետիկական կառուցվածքներին անցումը թույլ է տվել ոչ միայն մեծացնել ԴՆԹ-ի ծավալը, այլ նաև արագացնել տվյալների գրանցումն ու հաշվարկը: Դա բնության մեջ բավական դանդաղ գործընթաց է, սակայն գիտնականներին հաջողվել է բարելավել դրա ցուցանիշներն առնվազն երկու անգամ: Հիշյալը ուղիներ է հարթում մոդիֆիկացված ԴՆԹ-ի բազայի հիման վրա տվյալների արդյունավետ կրիչներ ստեղծելու համար:

Աղբյուրը՝ China Daily

Պատկերը՝ Barry He/China Daily Global